Αγκάθα Κρίστι: η «Βασίλισσα του Εγκλήματος» που γνώριζε καλά τα δηλητήρια

Πρόκειται για την πιο δημοφιλή μυθιστοριογράφο όλων των εποχών! Η Αγκάθα Μαίρη Κλαρίσσα Μίλερ μπορεί να ξεκίνησε με τη συγγραφή πολλών ρομαντικών μυθιστορημάτων με το ψευδώνυμο Μαίρη Γουέστμακοτ όμως κανένα από αυτά δεν της έδωσε τη θέση που της άξιζε στον κόσμο της λογοτεχνίας. Έπρεπε τελικά να γράψει το πρώτο της αστυνομικό μυθιστόρημα για να αναγνωριστεί η μαγεία της πένας αλλά και του κοφτερού της μυαλού. Τα βιβλία της Βρετανίδας συγγραφέως εκτιμάται ότι έχουν πουλήσει 1 δισεκατομμύριο αντίτυπα στα αγγλικά, και ένα ακόμη δισεκατομμύριο σε 103 άλλες γλώσσες.

Ένας αδηφάγος αναγνώστης... από κούνια

Γεννήθηκε στο Ντέβον στις 15 Σεπτεμβρίου του 1890 αλλά μεγάλωσε στο Άσφιλντ. Ήταν η νεότερη από τα τρία παιδιά του Frederick Alvah Miller και της Clarissa Margaret Miller née Boehmer. Η Αγκάθα Κρίστι περιέγραφε την παιδική της ηλικία ως «πολύ ευτυχισμένη». Οι Μίλερ ζούσαν κυρίως στο Ντέβον αλλά ταξίδευαν πολύ. Πέρασε ένα χρόνο στο εξωτερικό με την οικογένειά της, στα Γαλλικά Πυρηναία, στο Παρίσι, στο Ντινάρ και στο Γκέρνσεϊ. Επειδή τα αδέλφια της ήταν πολύ μεγαλύτερα από εκείνη, και υπήρχαν λίγα παιδιά στη γειτονιά τους, η Κρίστι πέρασε μεγάλο μέρος του χρόνου της παίζοντας μόνη της με τα κατοικίδια ζώα και τους φανταστικούς συντρόφους της.

Η μητέρα της πίστευε ότι δεν έπρεπε να μάθει να διαβάζει έως ότου γίνει 8. Χάρη στην περιέργειά της όμως, η μικρή Αγκάθα διάβαζε μέχρι την ηλικία των τεσσάρων ετών. Παρόλο που η αδερφή της είχε σταλεί σε οικοτροφείο, η μητέρα τους επέμεινε ότι η Κρίστι έπρεπε να λάβει εκπαίδευση στο σπίτι. Ως αποτέλεσμα, οι γονείς και η αδελφή της επέβλεψαν τις σπουδές της στην ανάγνωση, τη γραφή και τη βασική αριθμητική, ένα θέμα που απολάμβανε ιδιαίτερα. Έμαθε επίσης μουσική παίζοντας πιάνο και μαντολίνο. Η Κρίστι ήταν ένας αδηφάγος αναγνώστης από νεαρή ηλικία. Μεταξύ των πρώτων αναμνήσεών της ήταν η ανάγνωση παιδικών βιβλίων από την κ. Molesworth και την Edith Nesbit. Όταν ήταν λίγο μεγαλύτερη, προχώρησε στο σουρεαλιστικό στίχο των Edward Lear και Lewis Carroll. Ως έφηβη, απολάμβανε έργα των Anthony Hope, Walter Scott, Charles Dickens και Alexandre Dumas ενώ σε ηλικία μόλις 10 ετών, έγραψε το πρώτο της ποίημα.

Στα 11 της χάνει τον πατέρας της από καρδιακά αίτια κάτι που την κάνει αυτομάτως να χάσει την παιδικότητά της. Η Κρίστι έφυγε -με την παρότρυνση της μητέρας της- για το Παρίσι εστιάζοντας στην εκπαίδευσή της στη μουσική. Αποφασίζοντας ότι δεν είχε το ταμπεραμέντο και το ταλέντο, εγκατέλειψε τον στόχο της, επιστρέφοντας στην Αγγλία για να βρει την άρρωστη μητέρα της. Αποφάσισαν λοιπόν να περάσουν μαζί τον χειμώνα στο ζεστό κλίμα της Αιγύπτου, ένα μέρος που αποτελούσε τότε έναν τακτικό τουριστικό προορισμό για τους πλούσιους Βρετανούς. Έμειναν εκεί για τρεις μήνες, στο Gezirah Palace Hotel στο Κάιρο. Η Κρίστι παρακολούθησε πολλούς χορούς και άλλες κοινωνικές εκδηλώσεις. Ενώ επισκέφτηκαν μερικά αρχαία αιγυπτιακά μνημεία, όπως την Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, δεν έδειξε τότε το μεγάλο ενδιαφέρον για την αρχαιολογία και την Αιγυπτολογία. Ποιος να της έλεγε αργότερα πως αυτή θα ήταν η αιτία για να γνωρίσει τον άντρα της ζωής της και πως θα αποτελούσε πηγή έμπνευσης για τα δεκάδες μυθιστορήματά της στη συνέχεια!

Οι 15 συλλογές διηγημάτων και τα 80 αστυνομικά της μυθιστορήματα

Πριν ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων, εργάστηκε ως βοηθός φαρμακοποιού στην αεροπορία, την περίοδο του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Ίσως και για αυτό σε πολλά μυθιστορήματά της, τα δηλητήρια είχαν και εξέχουσα θέση στην πλοκή των έργων της. Οι 15 συλλογές διηγημάτων που δημιούργησε δεν της έφεραν την επιτυχία που περίμενε. Μάλιστα δεν υπέγραφε καν τα βιβλία της με τ΄όνομά της.

Στα 80 αστυνομικά της μυθιστορήματα οι πρωταγωνιστές της ήταν δυο ήρωες που επινόησε η ίδια με τελείως διαφορετικά χαρακτηριστικά ο καθένας από αυτούς: ο δαιμόνιος και εμμονικός Βέλγος ντετέκτιβ Ηρακλής Πουαρό και η ηλικιωμένη αλλά παραπλανητικά έξυπνη Μις Μάρπλ. Με την πάροδο των χρόνων προστέθηκαν κι άλλοι αγαπημένοι ήρωες όπως το ζευγάρι Τόμι και Τούπενς, που εμφανίζονται στο μυθιστόρημα «Σύντροφοι στο Έγκλημα» και «Οι Άγγελοι δεν Φλυαρούν». Άλλοι ντετέκτιβ της Κρίστι, όπως ο Πάρκερ Πάιν και ο κύριος Χάρλεϊ Κουττίν, εμφανίστηκαν σε σύντομες ιστορίες, αλλά υπόλοιποι, όπως ο αρχιεπιθεωρητής Τζαπ και η Αριάδνη Όλιβερ, συνόδευαν τους Πουαρό και Μαρπλ στα μυθιστορήματά τους. Το 1975 προκάλεσε έκπληξη που η ίδια η συγγραφέας σκότωσε τους δύο αγαπημένους της ήρωες, τον Ηρακλή Πουαρό στο μυθιστόρημα «Αυλαία: η τελευταία υπόθεση του Πουαρό» και τη Μις Μαρπλ στο «Ρετρό στην ομίχλη». Το τελευταίο της μυθιστόρημα με πρωταγωνιστές το ζεύγος Μπέρεσφορντ είχε τον τίτλο «Η Πύλη του Πεπρωμένου» και το έγραψε στα τέλη του 1973.

Η Αγκάθα Κρίστι έγραφε τα βιβλία της μέχρι το τελευταίο κεφάλαιο και μετά αποφάσιζε ποιος χαρακτήρας ήταν λιγότερο πιθανό να εκληφθεί ως ύποπτος. Ακολούθως έκανε τις απαραίτητες αλλαγές στο κείμενο για να «ενοχοποιήσει» τον χαρακτήρα αυτό.

Οι γάμοι, η εξαφάνιση, η αγάπη για την αρχαιολογία και όλα όσα άφησε πίσω της

Παντρεύτηκε τον συνταγματάρχη Archibald Christie το 1914. Ενώ έλειπε κατά τη διάρκεια του πολέμου, εργάστηκε ως νοσοκόμα στο τοπικό νοσοκομείο της στο Torquay, όπου έμαθε για τα δηλητήρια που αργότερα εμφανίστηκαν σε τόσα πολλά μυθιστορήματά της.

Τον Αύγουστο του 1926, ο Archie ζήτησε από την Agatha διαζύγιο. Είχε ερωτευτεί τη μια άλλη γυναίκα. Στις 3 Δεκεμβρίου 1926, το ζευγάρι τσακώθηκε αφού ο Archie ανακοίνωσε το σχέδιό του να περάσει το Σαββατοκύριακο με φίλους, χωρίς τη συνοδεία της συζύγου του. Αργά εκείνο το βράδυ, η Κρίστι εξαφανίστηκε από το σπίτι τους. Το επόμενο πρωί, το αυτοκίνητό της, ανακαλύφθηκε στο Newlands Corner, παρκαρισμένο πάνω από ένα λατομείο κιμωλίας με άδεια οδήγησης που έχει λήξει και ρούχα μέσα. Η εξαφάνιση της Κρίστι έγινε γρήγορα είδηση, καθώς ο Τύπος προσπάθησε να ικανοποιήσει την «πείνα για αίσθηση, καταστροφή και σκάνδαλο» των αναγνωστών τους. Περισσότεροι από χίλιοι αστυνομικοί, 15.000 εθελοντές και αρκετά αεροπλάνα έκαναν αναζήτηση στο αγροτικό τοπίο. Παρά το εκτεταμένο κυνηγητό, η διάσημη συγγραφέας αγνοούνταν. Στις 14 Δεκεμβρίου 1926, βρέθηκε στο Swan Hydropathic Hotel στο Harrogate του Γιορκσάιρ, εγγεγραμμένη ως κυρία Tressa Neele (το επώνυμο της ερωμένης του συζύγου της) από το Capetown της Νότιας Αφρικής! Την επόμενη μέρα, η Κριστί αναχώρησε για την κατοικία της αδερφής της στο Abney Hall, όπου έμεινε κλεισμένη για μήνες. Η αυτοβιογραφία της Κρίστι δεν κάνει καμία αναφορά στην εξαφάνιση. Δύο γιατροί διάγνωσαν ότι έπασχε από «πραγματική απώλεια μνήμης» αλλά η γνώμη παραμένει διχασμένη για τον λόγο εξαφάνισής της.

Μετά το διαζύγιό της, παντρεύτηκε ξανά, τον γνωστό αρχαιολόγο Sir Max Mallowan, μοιράζοντας τη ζωή της σε διάφορες εξοχικές κατοικίες, αρχαιολογικές ανασκαφές αλλά και την τακτική συγγραφή ενός θρίλερ ...τον χρόνο.

Από τις σκηνικές επιτυχίες της Αγκάθα Κρίστι μεγαλύτερη είναι The Mousetrap (Η ποντικοπαγίδα), που παιζόταν στο Λονδίνο από το 1952 μέχρι το 2012 και η θεατρική προσαρμογή του Ten Little Niggers (Δέκα μικροί νέγροι). Τα περισσότερα από τα βιβλία της έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο (μερικά μάλιστα πολλές φορές, όπως το Έγκλημα στο Οριάν Εξπρές και το Έγκλημα στον Νείλο). Επίσης πολλά έχουν μεταφερθεί στην τηλεόραση, στο ράδιο και έχουν εμπνεύσει βιντεοπαιχνίδια και κόμικς.

Έγινε Ντάμ της Βρετανικής Αυτοκρατορίας το 1971. Οι εκτιμήσεις της εφημερίδας για την περιουσία της ποικίλλουν, αλλά στα τέλη της δεκαετίας του 1950 φημολογείται ότι κέρδιζε περίπου 100.000 £ ετησίως. Η Κρίστι είχε κάποτε πει: «Γράφω μόνο ένα βιβλίο τον χρόνο τώρα, το οποίο είναι αρκετό για να μου δώσει ένα καλό εισόδημα. Αν έγραφα περισσότερα, θα μεγάλωνα τα οικονομικά του Inland Revenue που θα τα ξόδευαν κυρίως σε ηλίθια πράγματα».

Η Βρετανίδα συγγραφέας, η οποία πούλησε περίπου 300 εκατομμύρια βιβλία κατά τη διάρκεια της ζωής της, ήταν άρρωστη για αρκετά χρόνια. Πέθανε στο σπίτι της στο Wallingford στο Oxfordshire, σε ηλικία 85 ετών. Πολλά έχουν ακουστεί για τον θάνατό της αφήνοντας φήμες για περιουσία πολλών εκατομμυρίων λιρών και ένα τελικό βιβλίο που περίμενε να δημοσιευτεί. Πιστεύεται ότι η Dame Agatha άφησε ένα τελευταίο μυθιστόρημα, ως ακόμη μη δημοσιευμένο, με έναν από τους πιο διάσημους χαρακτήρες της, την Μις Μάρπλ, καθώς και μια αυτοβιογραφία.

Η διαθήκη της Αγκάθα Κρίστι δημοσιεύθηκε στις 30 Απριλίου 1976 και αποκάλυψε ότι είχε αφήσει μόνο 106.683 λίρες, έχοντας καταφέρει να επενδύσει το μεγαλύτερο μέρος του πλούτου της πριν πεθάνει. Άφησε το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της στον άντρα και την κόρη της, και κάποια μικρότερα χρήματα (όπως 500 λίρες) στον κηπουρό της, 250 λίρες στη γραμματέα της και 200 ​​λίρες στον υπεύθυνο του κήπου. Το «Sleeping Murder», η τελευταία υπόθεση της Miss Marple, δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό της, όπως επίσης και η αυτοβιογραφία της.

Ο μόνος της κληρονόμος (ο εγγονός της, Matthew Pritchard), είναι πρόεδρος της Agatha Christie Ltd. και ζει στο Torquay, Devon, όπου η κόρη της (από τον πρώτο της γάμο), η Rosalind Hicks έζησε μέχρι το θάνατό της το 2004. Σήμερα όλα όσα τη θυμίζουν πια είναι τα δεκάδες μυθιστορήματά της, ένα μουσείο και μια χάλκινη προτομή που στέκει άψυχο στο λιμάνι του Torquay.

Images: ΑP