Όσο και να συγκαταλέγουμε τους εαυτούς μας στους προοδευτικούς και ανοιχτόμυαλους ανθρώπους, πρέπει να παραδεχτούμε ότι δυσκολευόμαστε να καταπνίξουμε ένα επιφώνημα ανάμικτο έκπληξης και θαυμασμού στη θέα μιας γυναίκας οδηγού λεωφορείου ή νταλίκας, μιας γυναίκας που έρχεται να μας επισκευάσει χαλασμένες συσκευές ή διευθύνει με την μπαγκέτα της μια συμφωνική ορχήστρα. Και προτού βιαστούμε να δικαιολογήσουμε τις αντιδράσεις, ισχυριζόμενοι ότι θα εκδηλώναμε αντίστοιχη έκπληξη βλέποντας άντρες να ασκούν επαγγέλματα που έχουν συνδεθεί με το γυναικείο φύλο, ας αναλογιστούμε ποιος μαγειρεύει στο σπίτι και πόσοι άνδρες είναι γνωστοί για τα αστέρια Michelin της κουζίνας τους, σε ποιον θα ζητήσουμε να μας μεταποιήσει το ρούχο και πόσοι άνδρες δημιουργοί θριαμβεύουν στις haute couture πασαρέλες, με πόση χαλαρότητα θα επιβιβαζόμασταν σε ένα αεροπλάνο με cockpit γένους θηλυκού.
Είναι γεγονός, η ζυγαριά των στερεοτύπων στον χώρο εργασίας γέρνει αποφασιστικά υπέρ των ανδρών, ακόμα και σε κοινωνίες που διαφημίζουν την ισονομία τους και καταδικάζουν κάθε μορφή προκατάληψης. Τι γίνεται, λοιπόν, σε κοινωνίες όπου η γυναίκα έρχεται αντιμέτωπη με στερεότυπα βαθιά ριζωμένα στην αντίληψη του κόσμου και τα οποία την καταδιώκουν πριν καλά γεννηθεί;
Η 27χρονη Vida Badu ήξερε από νωρίς με τι ήθελε να ασχοληθεί, μόνο που δεν ήξερε πού θα μπορούσε να εκπαιδευτεί γι’ αυτό. ‘Υδραυλικός’, δηλώνει με ένα πλατύ χαμόγελο που συνοδεύει μια λάμψη στο βλέμμα. Ο μεγάλος της αδερφός ήταν υδραυλικός κι εκείνη συνήθιζε να τον συνοδεύει και να τον βοηθάει στις διακοπές της. Όταν, λοιπόν, παρουσιάστηκε η ευκαιρία να συμμετέχει σε εκπαιδεύσεις μέσω ενός ευρωπαϊκού προγράμματος που διεξήγαγε στην Γκάνα η ActionAid, δήλωσε συμμετοχή χωρίς δεύτερη σκέψη. Φυσικά, όχι χωρίς σχόλια κι επικρίσεις από την κοινότητά της, ακόμα και από φίλους και συγγενείς. ‘Μια γυναίκα υδραυλικός;’, τη ρωτούσαν με αποδοκιμασία, προτρέποντάς την να ασχοληθεί με το ράψιμο ή τη μαγειρική. Σε πείσμα όλων και με τη στήριξη της μητέρας της, η Vida Badu είναι σήμερα μια χαρούμενη υδραυλικός, έχοντας λάβει από την ActionAid και την πρώτη της εργαλειοθήκη για το ξεκίνημα. Και ας της έκανε η κοινωνία νερά…
Η κουρέας από τον Λίβανο
‘Πολλοί με έκριναν αρνητικά και δεν μπορούσαν να αποδεχτούν αυτή τη ‘νέα μόδα’, όπως την αποκαλούσαν’. Η Fatma, όμως, ήταν αναγκασμένη να συνεχίζει. Πρόσφυγας από τη Συρία, ζει με τα τρία παιδιά της στον Λίβανο, ελπίζοντας και περιμένοντας να εγκριθεί η αίτησή της και να πάει να βρει τον σύζυγό της στη Γερμανία. Στο μεταξύ, προκειμένου να συντηρεί την οικογένειά της εργάζεται ως κουρέας, με πελάτες κυρίως άνδρες. Δεν την πτοεί η αποδοκιμασία, γιατί έχει ανάγκη τα χρήματα, αλλά και για άλλον έναν σημαντικό λόγο: έχοντας παρακολουθήσει τα προγράμματα ψυχο-κοινωνικής ενδυνάμωσης που πραγματοποιεί η ActionAid στην περιοχή όπου ζει, απέκτησε αυτοπεποίθηση κι έμαθε για τα δικαιώματά της. Τώρα είναι και η ίδια εθελόντρια στο κέντρο, παρά τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο που διαθέτει, καθώς όπως λέει:‘ Θεωρώ πολύ σημαντικές τις εκπαιδεύσεις για την ισότητα των φύλων και θέλω να βοηθήσω κι εγώ τώρα τις άλλες γυναίκες’ .
Γυναίκες στο τιμόνι
‘Κάθε φορά που έβλεπα οδηγούς στον δρόμο, αναρωτιόμουν γιατί πρέπει να οδηγούν μόνο οι άνδρες’. Η Talat και η Sumita είναι από τα πολλά, δυστυχώς, θύματα ενδοοικογενειακής βίας που κατέφυγαν στο κέντρο στήριξης κι ενδυνάμωσης θυμάτων Guaravi One-Stop Crisis Centre που στηρίζεται από την ActionAid στην Ινδία. Εκεί, πέρα από τις πρώτες υπηρεσίες που δέχτηκαν, παρακολούθησαν και μαθήματα, ώστε να μπορούν να βρουν μια δουλειά. Και οι δύο θέλησαν να εκπαιδευτούν σε ένα ξεκάθαρα αντρικό επάγγελμα στον τόπο τους, ίσως για να διακηρύξουν και με αυτόν τον τρόπο τη δύναμή τους απέναντι στους άντρες που τις κακοποιούσαν. Έτσι, η Talat έγινε η πρώτη γυναίκα οδηγός τρικύκλου ταξί (touk-touk), ενώ η Sumita μανουβράρει με περηφάνεια το λεωφορείο της. Και εκτός από τα οχήματά τους, οι δυο γυναίκες οδηγούν και τις υπόλοιπες γυναίκες του τόπου τους σε νέους, απάτητους μέχρι τώρα δρόμους…
Εκλεγμένη για τα κοινά
‘Είμαι γραμματέας του χωριού εδώ και πέντε μήνες και είμαι ενθουσιασμένη!’. Σε ένα συνηθισμένο χωριό της Ζιμπάμπουε, ο γραμματέας του χωριού είναι λογικά άνδρας, σε μια κοινωνία που κυβερνάται με πατριαρχικούς νόμους. Συνήθως εκλέγουν έναν άνδρα που να ξέρει να διαβάζει και να γράφει, ώστε να κρατά τα πρακτικά των συμβουλίων. Η Lucia, όμως, 24χρονη μητέρα δυο παιδιών, έσπασε αυτό το κατεστημένο στην κοινότητά της. Η δραστήρια και δυναμική γυναίκα ξεκίνησε να συμμετέχει στη διαχείριση των έκτακτων προγραμμάτων που τρέχει η ActionAid στην περιοχή λόγω της ξηρασίας. Ενημέρωνε τους συμπολίτες της για τις συναντήσεις που οργανώνονταν και τα προγράμματα που διεξάγονταν. Και με αυτή τη έντονη παρουσία της και τις γνώσεις της σε γραφή και ανάγνωση κατάφερε να κάνει τη συντηρητική κοινωνία να παραβλέψει το γυναικείο φύλο της και να την εκλέξει στη θέση.
Είναι δύσκολο, φυσικά, να βιώσουμε το σφίξιμο στο στομάχι που μπορεί να νιώθουν αυτές οι γυναίκες στα πρώτα τους βήματα, το χαμηλωμένο βλέμμα που πρέπει να βρει το θάρρος να ανέβει και να κοιτάξει κατάματα μια κοινωνία που στέκεται απέναντί τους. Εκείνο που θα μπορούσαμε, όμως, εύκολα να κάνουμε είναι κάθε φορά να διασχίζουμε την απόσταση και να περνάμε στην απέναντι πλευρά, τη δική τους.
Μπορείτε να μάθετε περισσότερα για τη δράση της ActionAid στο εξωτερικό και την Ελλάδα εδώ
